Matinitjé ni an vié manni migannen adan déba ki pa ka gadé yo. An chien pé pa pété nan an kwen lari san ki yo réyaji !Kontel zafè Nicolas SARKOZY déklaré konmkwa dépi an moun ka viv kon an Fwansé, gangan'y sé Golwa. Lamenm falé té wè Matinitjé pwan pozision toupatou : laradio, latélé, anlè Bondakabrit (Facebook) kisasayésa... Konsidiré sa té ni pies kaltépòtalans pou lavi-nou oben divini-nou. Nou plis ki sav, nan fondok tjè-nou, menm sa ki pli pwo-fwansé ora-kou ki nou pa Fwansé, sof asou papié. Sa vré nou ni kat édansité ki fwansé, sa vré nou ni paspò ki fwansé, sa vré ki nou ka viv anba lalwa fwansé, ki sé drapo ble-blan-wouj la ka flitijé anlè fétay La-Préfekti ek sé lézot bidim-kay piblik la. Tou sa vré ! Men...
Men ni an tjak...
Lè nou ka fè tan gadé kò-nou adan an glas, nou ka bien rimatjé ki nou pa ka sanm Fwansé. Lè nou ka fè an siparézon ant aksan-nou ek ta sé moun an Fwans lan, nou blijé konstaté ki ni an gran diférans. Lè nou ka jété an zié 3 siek an ariè, nou pé pa pa rikonnet ki majorité gangan-nou sòti an Afrik, ek, pli ta, an End, an Chin, an Siri ek an Liban. Nou sé an migannaj pep ki sòti toupatou asou latè épi an dominant afritjen adan'y. Mi sé sa nou yé ! Tout manniè nou ka tounen-viré-maté poblem-la,finaldikont-lan pa ka chanjé : nou toutafetman diféran di Fwansé.
Kidonk sa sa pé fouté nou ki SARKOZY di sisi oben di sila ?...
Bwet-a-mo
Bidim-kay : immeuble.
Edansité : identité.
Finaldikont : résultat.
Gangan : ancêtre.
Kontel : comme par exemple.
Migannaj : mélange.
Migannen : (se) mélanger.
Siparézon : comparaison.
Tjak : problème grave.