Si zòt pa ka palé Woucikam, i pasé lè pou zòt jété on koulzyé èvè on wouvè- zòrèy asi lang-lasa, poudavwa Wou-cikam sé Cikam ka wou-ankò kivédi sa onlo moun adan nou té pwan labitid kriyé : lang kréyòl.
Mé ka i Cikam ? Pa konté asi-mwen pou di-zòt tousa i adan liv a on Sesh (scribe) yo kriyé Djolo, non fwansé touléjou a-y sé Jean Luc Divialle. Prèmyé liv-la tousèl a-y ja ka fè 550 paj alòs zòt ka konpwann a pa dé grenn kaka ravèt. Misyé Djolo-la, on moun Gwadloup, pwan tan pati an péyi-Léjip, péyi a sé prèmyé ansyen Farawon-la, pou i té ay étidyé tout sé sign yéwoglif on éjiptolog yo kriyé Champollion té rivé déchifré ja ni pasé on syèk.
Aprédavwa i byen étidyé sé yéwoglif-lasa, i pasé konmen tan ka étidyé plizyè lang Lafrik yo té ka kriyé Létyopi an tan-lasa, épi i ka vin dékouvè sé Cikam, lang a sé prèmyé Farawon-la, i ka sèvi chouk a tousa ! Sé la té ké fo nou chèché chouk a sé lang kréyòl an-nou la !
Si zòt vlé sav poukisa zòt ka kriyé on gwo mal krab « bòkò » ay gadé sa Djolo ka di adan liv a-y Woucikam. Si zòt ka chèché pouki zòt ka chanté « kongo ka palé wanni-wannan ! » ay gadé adan liv a-y la sa i ka di.Si zòt ka chèché konnèt ola mo « mako » sòti, ay gadé, pou zòt pa mò tèbè. Kantan-mwen, konfèdmanti, an té ja èstébékwè (stupéfait) èvè dotwa lèsplikasyon dontokèl misyé Pierre Anglade té ja ka bay adan « Inventaire étymologique des termes créoles des caraïbes d’origine africaine », mé kou-lasa an rété brak, toutafètman ababa. Déparfwa an ka di-mwen, mwenmenm an-mwen, « sé twòp alyéné ou ja twòp alyéné èvè tousa swadizan syans a lòksidan ka di, ou toupòtré on krab-bòkò yo maré èvè on kilo fisèl ! »
Déparfwa an ka kalkilé é an ka mandé kò an-mwen si afòs chèché on moun pa ka fin pa touvé sa i ka chèché-la, é , ès afòs i gadé sa i anba zyé a-y pa ka vèglé-y. Kèlanswa, lè on moun pwan tan a-y pou maké on mal papa liv konsa, swa nou pa ni tan li-y é nou ka pé si sa, swa, si nou ka pwan tan jété on bon koulzyé asi-y, nou andwa di si sè anni on bèl travay, oben si sé anmenmtan-la on bon travay.
Ki lidé a-zot ?