Accueil
Aimé CESAIRE
Frantz FANON
Paulette NARDAL
René MENIL
Edouard GLISSANT
Suzanne CESAIRE
Jean BERNABE
Guy CABORT MASSON
Vincent PLACOLY
Derek WALCOTT
Price MARS
Jacques ROUMAIN
Guy TIROLIEN
Jacques-Stephen ALEXIS
Sonny RUPAIRE
Georges GRATIANT
Marie VIEUX-CHAUVET
Léon-Gontran DAMAS
Firmin ANTENOR
Edouard Jacques MAUNICK
Saint-John PERSE
Maximilien LAROCHE
Aude-Emmanuelle HOAREAU
Georges MAUVOIS
Marcel MANVILLE
Daniel HONORE
Alain ANSELIN
Jacques COURSIL

Laliwondaj : Poukisa désèten pyébwa bòkaz ka mò ?

Hector POULLET
Laliwondaj : Poukisa désèten pyébwa bòkaz ka mò ?

Dépi kèk tan, onlo pyéba bòkaz malad, pichon ka vayi-yo épi aprésa fèy a-yo ka vini tou nwè avan yo tonbé, pou, anfinal di kont, branch a-yo ka anni sèk, avan pyébwa-la limenm mò.

Sé prensipalman fanmi a pyézoranj ka trapé maladi-lasa, pyémandarin, pyésitwon, é jis  sé pyéchadèk-la é pyézorang-gwòspo ka mò.

Sé pyékòwòsòl-la, pyépapay-la tibwen mwens.

An pa konnèt pou dòt koté, mé sa an ka vwè sé an montangn, jis p’asi hoté 400m, koté kon Labityé, Laplenn, Monchapé, Larègrété, sa ka rivé. Otila moun té ka fè bannann-montangn tini kèk tan.

Pli ho, pasé 400m alamonté, sé pyébwa-lasa pa ka malad !

Mandé sé agronòm a l’INRA-la ka i ka pasé, yo ka réponn sé on viris i an tè-la ka fè sa !

Ola viris-lasa sòti ? Kitan é kijan i rivé kotésit ?  Kijan i rivé tonbé asi près tou sé pyébwa-la an menm-tan la ? Ka pou nou fè ? Es tini on rimèd ?

Sé enjényè agronòm-la ka réponn :

  • Awa ! Pa ni p’on rimèd, annisòf sé koupé sé pyébwa-la, brilé-yo évè wouplanté jenn pyé ka rézisté. Mé penga ! Ké fo achté sé jenn pyé-lasa aka déserten èspésyalis ka gréfé asi grenn résistan yo fè sòti lòtbò.

Kanmenmsa lè ou fè tan gadé sa tibwen pli pré, ou ka vwè  tini déserten pyéba maladi-la pa rivé fini-bat èvè-yo.

Kijan fè yo réchapé ? Déparfwa plizyè alantou a-yo, menm fanmi-la anni séché adan on batzyé.

Tala i pa mò-la té kouvè èvè féyaj a lyann-dous,  oswa i té plasé jis dèyè on kaz oben dèyè kèk gwo pyé mango, pyékoubari, oswa figyé-modi. Sila i pa mò-la rété on lanné pa ka pòté, mé lanné-lasa i ka woufè kò a-y !

On boug-bitasyon i pa fè gran lékòl ban-mwen on lèsplikasyon pli mèyè, dapwé-mwen, pasé ta sé enjényè agronòm-la :

  • Pannan lanné é lanné avyon a bannann pasé ka vaporisé pwodui pou pwotéjé sé bannann-la kont sèwkosporyòz.  Sé pyébwa fanmi zoranj la yo osi touvé-yo ka wousouvwè sé pwodui-la é yo pwan labitid a pwotèksyon-lasa, yo pèd pwòp résistans a-yo pou goumé kont sé viris-la.

Epi, rivé astè, on jou, afòs moun babyé kont sé pwodui toksik-lasa danjéré pou santé a moun, sé avyon-la touvé-yo oblijé arèsté vaporisé. Mé sé pyébwa-la yo té pèd iminité a-yo ! Viris anni tonbé si-yo !

 

Mi, sa té ké konsa tou sé pyébwa fanmi zoranj la té ké mò ansanm-ansanm adan menm balan-la.

 

Pou monboug té vérifyé lidé a-y, i chèché é rivé trapé pwodui aka sé plantè bannann-la é i vaporizé alamen sé pyébwa-la i pòkò té byen malad-la, menmjan yo ka fè adan sé pyès bannann-la alèkilé. I vwè sa ka maché : sé pyébwa-la pa ka mò ! I ka èspéré yo ké réchapé !

 

Si kèk moun adan zòt ka li artik-lasa ni on pliméyè lèsplikasyon, sa té ké byen i ban-nou-y, pou woté-nou adan èstébékwètid ( stupéfaction) an-nou. Mèsi grandman davans.

Connexion utilisateur

CAPTCHA
Cette question sert à vérifier si vous êtes un visiteur humain afin d'éviter les soumissions automatisées spam.