Lavi-nou anni chalviré toubannman, chouboulé net-é-pwop, tonbé kalpat dépi apochan 2 lanné. Dépi salopté viris-tala anni débatjé nan lavi tout pep asou latè.
Toujou té ni maladi-toutwon-latè (pandémie) adan listwè limanité ki tjwé an patjé moun, délè milion moun kontel lapes oben lagrip pangnol antan lontan ek pli pré nou, ébola. Toujou té ni sa ! Mé sa ki chanjé a, sé ki kou-tala, viris-la anni anvayi tout planet-la. Pa ni yon sel ti koté ki pé di i pwotéjé ! Sa sé rézilta sa yo ka kriyé lamondializasion.
Pli red ankò, sé ki sé grangrek-lasians lan (scientifiques) rété estébékwé douvan kovid-19 la ek pli estébékwè ki ayen lè yo konstaté ki i ka anni mofwazié (muter) toulong, san rété, konsidiré i té ni tjek Djab an kò'y. Aloski yo té fè débriya touvé an vaksen, adan an tizizing tan, viris-la té za chanjé fidji ek falé té paré an lot model vaksen. Konsidiré kovid-la ka fè zwel-séré épi nou toubannman !
Tout lo bagay-tala, kon nou za di-a, anni chouboulé lavi-nou ek nou vini apwann an latilié mo nou pa té konnet kontel : ankazé (confiner), ankazaj (confinement), jes-pengad (geste-barrière), biyé lasanté (pass sanitaire), bligasion red-mato (motifs impérieux), maladi-koukouri (pandémie) kisasayésa...
Sel bagay, ni an ti keksion éti pèsonn malérezman pé pa réponn : ki tan trablati-tala ké bout ? KI TAN ?...