Accueil
Aimé CESAIRE
Frantz FANON
Paulette NARDAL
René MENIL
Edouard GLISSANT
Suzanne CESAIRE
Jean BERNABE
Guy CABORT MASSON
Vincent PLACOLY
Derek WALCOTT
Price MARS
Jacques ROUMAIN
Guy TIROLIEN
Jacques-Stephen ALEXIS
Sonny RUPAIRE
Georges GRATIANT
Marie VIEUX-CHAUVET
Léon-Gontran DAMAS
Firmin ANTENOR
Edouard Jacques MAUNICK
Saint-John PERSE
Maximilien LAROCHE
Aude-Emmanuelle HOAREAU
Georges MAUVOIS
Marcel MANVILLE
Daniel HONORE
Alain ANSELIN
Jacques COURSIL

Ki jou nou kay konprann sa ?

Térèz Léotin
Ki jou nou kay konprann sa ?

Adan an chanté nou ka tann : Man lé « ou imisé’w » adan lavi mwen,...   man ni « an frett » adan tjè mwen ». Man té ké bien lé chanté chanté a kon toutt moun - ti mizik la douss - men man la ka gadé wè konprann sa « imisé » lé di an kréyol, é man pa dwett tousel. Man anvi sav, pass man pa lé kwè piess, piess, men piess, ki sé mo fransé a « immiscer » ki za kouri vini ladjé kò’y andidan an fraz kréyol, éti ou té kay pé di : « man lé ou rantré adan lavi mwen». Man lé sav tou, kisa chantè a ni an tett li, lè i ka chanté : « man ni an frett adan  tjè mwen. » Ess sé lidé'y di di : man ni "an frett" pou ba moun kou andidan tjè mwen, (sa ki ka fè’y di likontrè pawol lanmou a i té lé simen laa), oben ess i pa té lé di pito : « man ni an "frédi" ki ka vini sansslé tjè mwen» ?

Kisa i lé di tou lè nou ka tann : « Ou ka mantjé mwen » ? Ess sé an koutt fizi yo tiré anlè’y, é yo mantjé’y ? Non ! I té lé di : « Man ka santi ou pa la  bò mwen. »

Ki jou nou kay konprann kréyol sé kréyol, fransé sé fransé é ki,  délè, fok nou sa pran tan kasé tett nou, pou chaché mo kréyol la, olié nou anni kouri mété an mo fransé adan fraz kréyol la, i ka dékoré'y mal, é mo a ka ped sans li. Annou aresté masak la ! Nou pa ka fè sa épi lang fransé a, poutji ? Asiré, sé pass nou pa lé pèsonn di, nou la ka fè kréyoliz, é nou pa sa kozé fransé !

Sé pa pass fransé bò kréyol, sé pa pass yonn bò lott, sé pa pass ou douboutt bò mwen, é ki mwen douboutt bò’w, ki nou sé menm moun lan, é ki wou sé mwen, é mwen sé wou. Dapré mwen nou chak la, nou ni pwop lédansité nou, pwop valè nou.

Lang ka viv sa vré, men tala sé tounen i za la ka tounen zié-lanvè anba an bel kriz katafolbek ki za touparé fini épi rass li. Ki jou nou kay konprann bagay tala ? 

Térèz Léotin, membre KM2 (Krey Matjè Kréyol Matinik)

Connexion utilisateur

CAPTCHA
Cette question sert à vérifier si vous êtes un visiteur humain afin d'éviter les soumissions automatisées spam.

Pages