Anlè ti tet zépeng-lan yo ka kriyé Matinik la, sé pa lakonmédi ek djendjen ki mantjé. Sé kon sa dépi pliziè jou, nou ka wènich-twélè ka vréyé bon labou davwè Blan-Fwans té ké volè an bagay ki ta yo : chanté-Nwel la yo ka kriyé "Micho véyé" a, kon nou pé wè adan vidéo-a ki anba artik-tala. Primié réaksion an moun ki sérié pé ni sé mété bon ri atè, mé sa pa mérité ri pies toubannman. Poutji ? Sé davwè sé moun-tala pa menm sav ki chanté-Nwel sé bagay ki sòti an Fwans, menmsi lè i fè tan rivé isiya, nou mofwazé'y. Nwel li-menm sé an banboch fwansé, rilijion krétien an sé sé kolon fwansé-a ki blijé gangan-nou, Afritjen, adopté'y.
Kidonk ki zafè nou ka wouklé davwè Blan-Fwans té ké volè an bagay ki ta nou ?
Sé moun-tala pa menm sav ki sa ki, andidan kilti-nou, sòti atè l'Ewop, atè l'Afrik, atè l'End oben ki sòti adan kilti sé Kalinago-a ki sé Niopen-an kriyé "Karayib". Menm manniè ki kannaval, chanté-Nwel rivé isiya pa rapot à an krey sosial yo té ka kriyé "Ti Blan" oben "Ti Bétjé". Jik an 1902, adan krey sé Bétjé-a, té ni dé katégori moun : sa ki té ni bon lajan, sa ki té gwo-tjap asou an bò épi asou an lot bò, sa ki pa té djè ni ayen abo sitiasion-yo té anchay fwa méyè ki ta sé djouk neg la. Kidonk sé Ti Blan-an mennen-vini kilti popilè lakanpay an Fwans ek adan kilti-tala té ni kannaval, chanté-Nwel, bagay kon sa. Té ni lanmaji blan tou: ti liv éti yo té ka vann asi marché jik nan sé lanné 1970 la kontel "Le Grand Albert", "Le Petit Albert", "Le Dragon rouge"kisasayésa...
Men sa ki pli komik adan réaksion sé nich-twélè matinitjé a, sé pa anni zafè yo pa sav ki chanté-Nwel pa afritjen, sé zafè laplipa sé moun-tala ka tiré méprizasion ba lang ek kilti kréyol la. Sé moun-tala pa ka janmen lévé ti dwet-yo pou séyé ba kréyol-la an balan, men sé yo primié-douvan ka vini djélé davwè swédizan Blan-Fwans ka volè kilti-yo.
Ay lavé fes marenn-zot ! Ay fè dé gwo lous pété an nen-zot !...
Bwet-a-mo
Abo : malgré ; bien que.
Banboch : fête.
Davwè : parce que.
Djouk : esclave.
Gangan : ancêtre.
Gwo-tjap : riche.
Kisasayésa : etc.
Krey : groupe.
Mofwazé : transformer.
Nich-twélè : internaute.
Niopen : européen.
Tou : aussi.
Wouklé : protester.