Accueil
Aimé CESAIRE
Frantz FANON
Paulette NARDAL
René MENIL
Edouard GLISSANT
Suzanne CESAIRE
Jean BERNABE
Guy CABORT MASSON
Vincent PLACOLY
Derek WALCOTT
Price MARS
Jacques ROUMAIN
Guy TIROLIEN
Jacques-Stephen ALEXIS
Sonny RUPAIRE
Georges GRATIANT
Marie VIEUX-CHAUVET
Léon-Gontran DAMAS
Firmin ANTENOR
Edouard Jacques MAUNICK
Saint-John PERSE
Maximilien LAROCHE
Aude-Emmanuelle HOAREAU
Georges MAUVOIS
Marcel MANVILLE
Daniel HONORE
Alain ANSELIN
Jacques COURSIL

La Fable créole

par Jean Bernabé, Ibis Rouge Editions
La Fable créole

Dépi moun koumansé matjé teks litérè an kréyol, fab-la toujou trapé anpil siksé ki adan bannzil Lé Zantiy la ki adan ta Loséyan Endien an. Kisiswa François Chrestien (1820) atè Moris oben Louis Héry (1828) atè La Rénion, oben, pli ta, François Marbot (1846) atè Matinik ek Paul Baudot (1860) atè Gwadloup, ek, pli ta ankò, Gilbert Gratiant (1958) épi Sylviane Telchid ek Hector Poullet (2000), pres tout sé matjè-tala té ka fondasé lékriti-yo anlè Jean de La Fontaine, pi gran fabilis fwansé, ki li-menm té ka apiyé asou Esope, an fabilis grek an tan nanni-lontan

Poutji fab-la sé kanman litérè ki trapé plis siksé adan sé diféran péyi kréyolopal-la? Es sé davwè i pi kolé bò pawol palé? Es ni an liannaj ki ka fet ant majolay kréyol-la (kont, titim, pwoveb kisasayésa.) ek linivè zanimo sé fab-la? Ki manniè sé matjè-nou an réyisi ralé kréyol-la adan oralité-a i ka benyen an pou vréyé'y monté adan siel pawol matjé kivédi lékriti? Kiles mésaj nou ka jwenn atravè sé fab kréyol-la ek es i diféran di ta sé fab L'Ewop-la?

é tout sé keksion-tala Jean Bernabé ka chaché réponn adan liv-tala éti i ka katjilé asou chous ek nati fab-la dépi lépok L'End, koté i paret pou primié fwa. I ka dékatiyé chak sé fabilis kréyol la yonn dèyè lot pou sa montré ki manniè chak adan yo wouvè pwop chimen'y adan larel litérè-tala. Soutou, andidan chak sé ev-la, i ka fè an klasman sé teks-la silon rapò-a yo ka antwoutienn la épi teks primié douvan La Fontaine la asou an bò ek asou an lot bò, nannan kiltirel kréyol-la.

Epi bidim travay Jean Bernabé a, nou ka dékouvè valè dé moun kon Héry, Marbot, De Saint-Quentin oben Gratiant ki nou pa té ka soupsonnen davwè litérati frankopal la sitelman fò lakay nou, i ka pres toufé sè kréyolopal-li a. Bernabé ka viré mété listwè litérè nou adan véritab larel-dwet li kivédi an larel-dwet ki pa ka anni konsivwè sé sé teks frankopal yo sel ki vo nou pwan tet-nou katjilé anlè yo. Atjèman, nou sav ki bò yà, pa dèyè yo, anba lonwaj-yo, té ni an lot kalté model matjé ki té ka koumansé fè mannev pou sa tijé déwò: matjé kréyolopal-la. Ek sé adan fab primié i fè prev-li.

{{L'auteur :}}
Jean Bernabé est né en 1942 au Lorrain (Martinique). Agrégé de grammaire et docteur d'Etat en linguistique, il est professeur de Langues et Cultures Régionales à l'Université des Antilles et de la Guyane. Fondateur du GEREC-F (groupe de recherches et d'études en espacre créole et francophone), il est l'auteur d'ouvrages importants dans le domaine de la syntaxe du créole, notamment de Fondal-Natal (1976) et de Fondas-Kréyol la (1982), ainsi que de nombreux articles de sociolinguistique et de littérature. Il a été l'un des artisans les plus déterminés de la mise en ouvre du CAPES de Créole.

Connexion utilisateur

CAPTCHA
Cette question sert à vérifier si vous êtes un visiteur humain afin d'éviter les soumissions automatisées spam.