Accueil
Aimé CESAIRE
Frantz FANON
Paulette NARDAL
René MENIL
Edouard GLISSANT
Suzanne CESAIRE
Jean BERNABE
Guy CABORT MASSON
Vincent PLACOLY
Derek WALCOTT
Price MARS
Jacques ROUMAIN
Guy TIROLIEN
Jacques-Stephen ALEXIS
Sonny RUPAIRE
Georges GRATIANT
Marie VIEUX-CHAUVET
Léon-Gontran DAMAS
Firmin ANTENOR
Edouard Jacques MAUNICK
Saint-John PERSE
Maximilien LAROCHE
Aude-Emmanuelle HOAREAU
Georges MAUVOIS
Marcel MANVILLE
Daniel HONORE
Alain ANSELIN
Jacques COURSIL

JEAN BERNABE, MET-A-MANYOK KREYOL

JEAN BERNABE, MET-A-MANYOK KREYOL

A l’occasion du départ à la retraite du professeur Jean Bernabé, fondateurdu GEREC et de la créolistique à l’Université des Antilles et de la Guyane, Raphaël Confiant a prononcé l’allocution ci-après…

À l’occasion du départ à la retraite du professeur Jean Bernabé, fondateurdu GEREC et  de la créolistique à l’Université des Antilles et de la Guyane, Raphaël Confiant a prononcé l’allocution ci-après…

Adan lavi, toujou ni an lè éti nou blijé ladjé sa nou ka fè a, menm si ou wè nou té enmen djoubak-tala bon kalté enmen an, ek, Jean Bernabé, man kwè sé ka’w pis mi anvwala ou pasé 36 lanné ka goumen san-manman pou vréyé lang ek kilti kréyol nou an douvan. Lè ou koumansé goumen-tala, pa koté sé lanné 70 la, ayen pa té klè, ayen pa té flouz. Okontrè, falé ou té réyisi janbé yonn-dé pak, réyisi maté yonn-dé vié lidé ki té anchouké nan tet moun pou ou té sa fè yo konpwann ek admet ki Linivèsité-nou an pa té pé rété andéwò di balan-an ki té ka mennen sé pep- nou adan an konsians ki pli mapipi di sa yo yé, di pwop lédansité-yo.

Olié ou té touvé kò’w adan sitelman bat-manman, wou ki sé an agréjé gramè fwansé, ou sé pé di kò’w kon sa: «Man ka viv ti lavi-mwen, adan ti larel fwansé-fwansé a éti man ja yé a. Kon sa tout moun ké jaja mwen, yo ké pòté mwen anlè.» Enben, sé pa chimen-tala ou chwézi pies toubannman! Ou chwézi chimen-an ki té pli red la kivédi tala pèsonn pa té lé pwan an: chimen lang ek kilti kréyol la.

Pannan 36 lanné, ou mété an krey-wouchach doubout ki tout moun konnet oliwon latè éti GEREC sé tit-li. Krey-wouchacyh-tala fòmé an patjé moun anba lopsion’w ek anba lopsion dot gran-grek kon Robert Damoiseau, adan dives sektè kontel lengwistik, litérati, antwopoloji kisasayésa. I té ni 2 rèvi ka pibliyé: «Espace créole» épi «Mofwaz». Ek lè an 2008, ministè di’y migannen épi sé lézot krey-wouchach la-Fak dé let-la, enben, GEREC té ni tan pibliyé 107 liv. Man ka bien di 107 liv adan 36 lanné. Ek sé wou, Jean Bernabé ki té poto-mitan kalté bidim lantripriz-tala. Apré sa, ou bat pou kréyé diplom kréyol, kisiswa DULCC ki té an diplom linivèsité kisiswa Lisans ek mastè kréyol ki sé diplom nasional. Epi ou bat tou pou blijé Ministè kréyé CAPES kréyol la.

Kivédi, Jean Bernabé, dépi 36 lanné, ou pa janmen sispann goumen ek pou sa, nou tout ki la-a aprémidi-taa, ka di’w an bel woulo-bravo ek an bel mèsi-souplé. Ou goumen ba lang neg-la, abo ni anchay lo neg ki kont kréyol ek ki toujou fouré bwa an woul-ou. Sa pa té lapli pou mouyé’w! Ou sé an boug ki djok, ki bektan ek ou pa janmen kayé douvan pies kalté model initil ki initil tala té rektè, té anségnan, té ATOS oben té étidian. Ou rété dwet-pitjet douvan sé initil-la épi ou vansé vansé’w ek si jòdi-jou, nou pé di ki lang kréyol rivé trapé an ti miyet wouspel adan sistem-la nou ka viv la, sé gras a wou, Met Bernabé. Ou pa kon sé tala ka prétann yo révolisionnè, yo sisi yo sila épi sé ayen ki makak ba Blan yo ka fè pou yo trapé pos.

Mi anvwala ou ka pati laritret. An paj adan lavi’w ka tounen, mé nou tout la sav, sa pa lé  di ou ké viré bò kay-ou, ou ké asiz douvan télé’w ek ou ké pasé lajounen’w ka gadé’y. Awa ! Nou konet ou, konpè, nou plis ki konnet ou ek nou sav ou sé an moun ki travayan, an moun ki pé pa rété san djoubaké. Sé pou sa nou pa pè: nou sav ou ké kontinié bat ba lang ek kilti kréyol la.

Dayè, ni 2 lanné di sa, nou té ja gloriyé’w adan an liv man ni la ek tit liv-tala sé «L’Arpenteur inspiré». Man kwè sé pli bel manniè défini sa ou yé, Met Bernabé. Atjelman, ou pé ay viv kò’w, mé pa bliyé nou ka véyé’w, nou ké bouzwen’w ek goumen-an ka kontinié toujou.

Connexion utilisateur

CAPTCHA
Cette question sert à vérifier si vous êtes un visiteur humain afin d'éviter les soumissions automatisées spam.

Pages